Ο Αββάς Δωροθέος για τη γαστριμαργία και λαιμαργία

"Το ρήμα μαργαίνω σημαίνει κατέχομαι υπό μανίας και μάργος λέγετια ο μανιώδης (ο μανιασμένος). Όταν λοιπόν καταλαμβάνη κάποιον η μανία να γεμίση την γαστέρα (κοιλίαν) του, τούτο λέγεται γαστριμαργία (εκ του γαστήρ + μαργαίνω), όπερ σημαίνει μανία κατέχουσα την κοιλίαν.

Όταν η εκ του φαγητού προερχομένη ηδονή αφορά τον λαιμόν, τότε λέγεται λαιμαργία (εκ των λέξεων λαιμός + μαργαίνω).

Από αυτάς λοιπόν πρέπει να φυλάσσεται και να τας αποφεύγη με πάσαν προσοχήν όποιος θέλει να καθαρισθή από τας αμαρτίας του. Διότι αι αμαρτίαι αυταί δεν γίνονται δια την ικανοποίησιν σωματικών αναγκών, αλλά δια την ικανοποίησην κάποιου πάθους εάν λοιπόν τας ανεχθή, τότε γίνονται δι’ αυτόν αμαρτήματα.

Ανάλογον προς ταύτας είναι το να ζη τις νομίμως με μίαν γυναίκα και το να πορνεύη. Η πράξις και εις τας δύο περιπτώσεις είναι η ίδια, αλλ’ ο σκοπός είναι εκείνος ο οποίος δημιουργεί την διαφοράν του πράγματος.

Εις την πρώτην περίπτωσιν ο ανήρ συνέρχεται μετά της γυναικός δια να γεννήση τέκνα, εις την δευτέραν περίπτωσιν δια να ικανοποιήση την φιληδονίαν του. Το ίδιον συμβαίνει και με το φαγητόν, άλλο πράγμα είναι το να φάγη τις δια να ικανοποιήση την φυσικήν ανάγκην λήψεως τροφής και άλλο να φάγη δια να δοκιμάση την εκ του φαγητού ηδονήν. Ο σκοπός δια τον οποίον τρώγει τις είναι εκείνος ο οποίος δημιουργεί την αμαρτίαν. Το να τρώγη δε κανείς όσον επιβάλλουν αι σωματικαί του ανάγκαι σημαίνει ότι ούτος ορίζει εις τον εαυτόν του πόσον πρέπει να φάγη καθ’ όλην την ημέραν. Και βλέπει, εάν αυτό το οποίον ώρισε τον εβάρυνε και είναι ανάγκη να αφαιρέση ολίγον εξ αυτού το αφαιρεί, ή εάν δεν ήτο αρκετόν, και δεν εστηρίχθη δια του φαγητού αυτού το σώμα, και είναι ανάγκη να προσθέση ακόμη ολίγον, προσθέτει πράγματι και ούτω ικανοποιεί τας ανάγκας του.

Αρκείται λοιπόν ούτος εις το ωρισμένον και τούτο το πράττει όχι δια την εκ του φαγητού ευχαρίστησιν, αλλά δια την διατήρησιν των δυνάμεων του σώματος. Και αυτό δε το οποίον τρώγει κανείς, πρέπει να το τρώγη κατόπιν ευλογίας και να κατακρίνη δια του λογισμού τον εαυτόν του ότι είναι ανάξιος οιασδήποτε παρηγορίας και να μη προσέχη εάν άλλοι τινές, δια κάποιαν ανάγκην του σώματος περιποιούνται εαυτούς και να μη ζητή και αυτός κάποιαν ανάπαυσιν ή να νομίζη ότι ελαφρόν είναι δια την ψυχήν το να διάγη εν αναπαύσει."

"Έχομεν όμως ανάγκην όχι μόνον να προσέχωμεν το τί τρώγομεν αλλά και από πάσαν άλλην αμαρτίαν να απέχωμεν, ώστε όπως νηστεύομεν κατά την κοιλίαν κατά τον ίδιον τρόπον να νηστεύωμεν και κατά την γλώσσαν, απέχοντες από πάσαν καταλαλιάν, από το ψεύδος, την αργολογίαν, την λοιδορίαν, από την οργήν και με μίαν λέξιν από πάσαν αμαρτίαν η οποία διαπράττεται δια της γλώσσης.

Κατά τον ίδιον τρόπον πρέπει να νηστεύουν και οι οφθαλμοί μας και να μη βλέπουν θεάματα μάταια, να μη αυθαδιάζωμεν δια των οφθαλμών, να μη βλέπωμεν κανένα με αναίδειαν και θράσος.

Κατά τον ίδιον τρόπον πρέπει να εμποδίζωμεν τας χείρας και τους πόδας ημών από πάσαν κακήν πράξιν, και κατ’ αυτόν τον τρόπον νηστεύοντες, νηστείαν ευπρόσδεκτον από τον Θεόν, απέχοντες από πάσαν κακίαν, την οποίαν είναι δυνατόν να διαπράξωμεν με οποιανδήποτε από τας αισθήσεις μας, να προσερχώμεθα κατά την αγίαν ημέραν της Αναστάσεως, όπως είπομεν ήδη, νέοι και καθαροί και άξιοι να κοινωνήσωμεν των αχράντων Μυστηρίων, αφού πρώτον εξέλθωμεν εις προϋπάντησιν του Κυρίου ημών και υποδεχθώμεν αυτόν μετά βαίων και κλάδων και ελαιών, καθήμενον επί πώλου όνου και εισερχόμενον εις την αγίαν πόλιν."

Αββά Δωροθέου
Λόγος περί των Αγίων Νηστείων Παρασκευή της Τυρινής