Τρίτη 6 Δεκεμβρίου 2011

Άγιος Νικόλαος


Ο Άγιος Νικόλαος είναι Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και μία απο τις σημαντικότερες μορφές του Χριστιανισμού.

Θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες μορφές του χριστιανικού αγιολογίου (τιμώμενος τόσο από Ορθοδόξους όσο και Καθολικούς, Αγγλικανούς και Λουθηριανούς), γεννήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. την εποχή του αυτοκράτορα Ουαλεριανού στα Πάταρα, ένα μικρό χωριό (δε σώζεται σήμερα) στην επαρχία της Λυκίας, στη Νοτιοδυτική Τουρκία (απέναντι από τη Ρόδο) και έζησε σχεδόν όλη του τη ζωή στα Μύρα μια κοντινή κωμόπολη (σήμερα την έχουν μετονομάσει «Καλέ»),από γονείς ευσεβείς και πλουσίους, την εποχή των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού (284 - 305) .



Έζησε τον 4ο αιώνα στα Μύρα της Λυκίας, διετέλεσε Επίσκοπος Τριμυθούντος, ενώ για τη σημαντική προσφορά του και την αμετακίνητη θέση στην ορθόδοξη πίστη, βασανίστηκε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε. Ο ίδιος συμμετείχε στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο και αποκαλείται θαυματουργός και μυροβλήτης, διότι επιτέλεσε θαύματα ενώ ακόμα βρισκόταν εν ζωή, ενώ κατά την κοίμησή του το σκήνωμά του μυρόβλησε.


Η ζωή του 


Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. στα Πάταρα της Λυκίας, από γονείς ευσεβείς και πλουσίους. Στην εποχή των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού έλαβε σημαντική μόρφωση. Σε νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός και κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας, ο ίδιος όμως αφιερώθηκε στο Θεό μετά την ματάβασή του στα Ιεροσόλυμα για να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό και τον Πανάγιο Τάφο, με αποτέλεσμα όταν επέστρεψε στην πατρίδα του να χειροτονήθεί Διάκονος.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο άγιος από βρέφος τηρούσε τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής θηλάζοντας μόνο μετά τη δύση του ηλίου κατά τις ημέρες αυτές.

Κινούμενος ο Νικόλαος από Ιερό πόθο, αποφάσισε να ταξιδέψει για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους. Καθώς έπλεε το πλοίο, άρχισαν να πνέουν σφοδρότατοι άνεμοι και ξέσπασε μεγάλη τρικυμία για το ξέσπασμα της οποίας είχε πληροφορηθεί σε όνειρο στον ύπνο του και είχε προειδοποιήσει τους συνταξιδιώτες του γι αυτήν. Επιβάτες και πλήρωμα έχασαν την ψυχραιμία τους και περίμεναν να καταποντισθούν. Ο Νικόλαος όμως γονατιστός προσευχήθηκε με θέρμη προς τον Κύριο και το θαύμα έγινε. Οι άνεμοι έπαυσαν και η θάλασσα αμέσως γαλήνεψε. Όμως κάποιος ναύτης, που ήταν στο κατάρτι, γλίστρησε και έπεσε στο κατάστρωμα νεκρός. Όλοι στενοχωρήθηκαν, που χάθηκε ένας άνθρωπος. Χάρη όμως στις θερμές προσευχές του Αγίου ο ναύτης αναστήθηκε, σαν να ξύπνησε από βαθύ ύπνο.

Όταν επέστρεψε από τους Αγίους Τόπους στην πατρίδα του χειροτονήθηκε ιερέας στα Πάταρα. Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο κι έγινε ηγούμενος της Μονής Σιών στα Μύρα της Λυκίας, κτήτωρας της οποίας υπήρξε ένας θείος του, αδελφός του πατέρα του, Νικόλαος και αυτός ονομαζόμενος, ο οποίος βοήθησε στην μόρφωση του χαρακτήρος και την ιερατική κλίση του Αγίου.

Πριν ο άγιος αναδειχθεί σε Επίσκοπο Μύρων της Λυκίας (ενδεχομένως πριν ακόμα γίνει ιερέας), διέμεινε ασκητικώς σε Μονή που ο ίδιος ίδρυσε στην Κύπρο κοντά στην Πάφο, τη λεγόμενη Μονή των Ιερέων (διασώζεται και θεωρείται ως μία από τις αρχαιότερες της Κύπρου). Είχε κοντά του τον μαθητή του (;) Ευτύχιο, ο οποίος παρέμεινε στη συνέχεια εκεί και αγίασε τιμώμενος (ανεπίσημα ακόμη) στις 8 Αυγούστου. Ονομάσθηκε αργότερα Μονή των Ιερέων, διότι, ως λέγουν, ήτο κέντρο και βάση δράσεως Ιερομονάχων της περιφερείας. Μονή η οποία συνεδύαζε την μόνωση και την προσευχή με την εξυπηρέτηση των πνευματικών αναγκών του λαού.Ακολούθησε ασκητικό βίο και σύντομα έγινε ηγούμενος της Μονής Σιών στα Μύρα της Λυκίας, πραγματοπιώντας σημαντικο έργο στην περιοχή. Αυτό σαν αποτέλεσμα είχε ο λαός της περιοχής να ζητήσει το Νικόλαο για να λάβει το επισκοπικο αξίωμα, όταν εκοιμήθη ο επίσκοπος της περιοχής.

Από την θέση αυτή ανέπτυξε έντονη δράση και επεξέτεινε τους αγώνες του για την προστασία των φτωχών και των απόρων ιδρύοντας νοσοκομεία και διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Προικισμένος με υψηλό χριστιανικό φρόνημα, ακαταμάχητο θάρρος και ζωτικότητα εμψύχωνε τους διωκόμενους από τους Ρωμαίους χριστιανούς διωκόμενος και εξοριζόμενος και ο ίδιος για τη στάση του αυτή. Κατά τους διωγμούς του Διοκλητιανού υπέστη βασανιστήρια, όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος ελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν προικισμένος με το χάρισμα της θαυματουργίας και έσωσε πολλούς ανθρώπους και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά την κοίμησή του.


...Θαύματα
Αναφέρονται πολλά θαύματα του Αγίου όπως η απελευθέρωση των τριών στρατηλάτων, θεραπείες νοσούντων και αποκαταστάσεις φτωχών μεταξύ των οποίων και η περίπτωση που έγινε γνωστή, παρά τη θέληση του Νικολάου, όταν ένας φτωχός οικογενειάρχης που κατοικούσε στην περιοχή της πατρίδας του Αγίου, μη έχοντας χρήματα να προικίσει τις τρεις κόρες του, σκόπευε να τις στείλει να γίνουν πόρνες σε οίκο ανοχής, προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα. Όταν το έμαθε αυτό ο Νικόλαος, άρχισε να πηγαίνει μυστικά έξω από το σπίτι εκείνο τις νύχτες και να αφήνει σακούλια με χρήματα. Σε τρεις νύχτες εξασφάλισε την προίκα των τριών κοριτσιών, αφήνοντας 100 χρυσά νομίσματα στην κάθε μία. Την τρίτη φορά όμως, ο πατέρας είχε παραφυλάξει για να δει ποιος ήταν ο άγνωστος ευεργέτης, και όταν αντιλήφθηκε τον Άγιο, τον παρακάλεσε να μην το αποκαλύψει σε κανέναν. Έτσι, οι τρεις κόρες παντρεύτηκαν κι ο πατέρας μετανόησε για την πρόθεσή του.
Ανάμεσα στα θαύματα του Αγίου καταγράφονται και τα 2 ακόλουθα:


1. Στην Κωνσταντινούπολη ήταν ένας χριστιανός ευλαβής και πιστός που αγαπούσε πολύ τον άγιο και αμοιβαίως τον αγαπούσε ο άγιος Νικόλαος. Έπρεπε να πάει ένα ταξίδι και πρώτα προσευχήθηκε στο ναό του αγίου και μετά αποχαιρέτισε τους συγγενείς του, τους φίλους του και τέλος μπήκε στο πλοίο. Στην εννάτη ώρα της νύκτας γύρισε ο άνεμος και πήγαν οι ναύτες να γυρίσουν τα πανιά. Σηκώθηκε και ο ευλαβέστατος αυτός να πάει για την σωματική του ανάγκη, αλλά μπερδεύτηκε στα πεσμένα πανιά και με τη τρικυμία έπεσε στη θάλασσα. Οι ναύτες δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτα γιατί ήταν σκοτάδι και έπνεε δυνατότερα ο άνεμος και τότε όλοι θρήνησαν τον άνδρα. Ο χριστιανός όμως άνδρας που έπεσε μέσα στη τρικυμία με όλα του τα ρούχα, θυμήθηκε στο κίνδυνο τον άγιο και άρχισε με φωνές να τον καλεί όσο πάλευε στα κύματα και καταποντίζονταν. Και ω του θαύματος ξαφνικά βρέθηκε στο σπίτι του! Μάλιστα επειδή αρχικά δεν συνειδητοποίησε που ευρίσκετο, συνέχιζε τις φωνές και τις παρακλήσεις στον άγιο. Τότε μαζεύτηκαν όχι μόνο οι συγγενείς του, αλλά και οι γείτονες από τις δυνατές κραυγές του που φώναζε τον άγιο Νικόλαο να τον βοηθήσει. Βλέποντες όλοι να τρέχουν από τα ρούχα του νερό θαλασσινό, έμειναν όλοι άφωνοι και σιωπηλοί μη ξέροντας τι να πουν. Αδελφοί τι βλέπω, λέγει εκείνος. Χθες σας αποχαιρέτισα και μπήκα στο πλοίο και ήμουν στο πέλαγος όταν δε πήγα για την ανάγκη μου γλύστρισα και έπεσα στη θάλασσα. Επικαλούμενος τον άγιο Νικόλαο δεν γνωρίζω πως βρέθηκα εδώ. Τότε οι συναθροισθέντες χριστιανοί βλέποντας να τρέχουν νερά από τα ρούχα του εξεπλάγησαν με το παράδοξο θαύμα, έχαιραν και έκλεγαν μαζί και έκραζαν το Κύριε ελέησον. Ο δε διασωθείς έβγαλε τα βρεγμένα ρούχα του και αφού ντύθηκε άλλα, πήγε κατ' ευθείαν στο ναό και πέρασε όλο το βράδυ εκεί γεμίζοντας με αρώματα την Εκκλησία και στον όρθρο κατέφθασαν πάρα πολλοί που έμαθαν το γεγονός δοξάζοντες το Θεό και ευχαριστούντες τον άγιο. Μάλιστα το νέο μαθεύτηκε σε όλη την Πόλη μέχρι τον αυτοκράτορα και τον Πατριάρχη που έκανε λιτανεία και αγρυπνία, απονέμοντας ευχαριστία στον άγιο Νικόλαο. 
2. Τρείς άνθρωποι οι οποίοι ήταν κατόπιν συκοφαντίας φυλακισμένοι στην Κωνσταντινούπολη, έμαθαν ότι αποφασίστηκε η δι αποκεφαλισμού θανάτωσή τους την επόμενη ημέρα. Ενθυμούμενοι ότι ο Άγιας είχε σώσει από παρόμοιο θάνατο τρείς ανθρώπους στην πατρίδα του τη Λυκία, τον επικαλέστηκαν και εκείνος εις απάντησή τους, εμφανίστηκε στο όνειρο του Μεγάλου Κωνσταντίνου και του επάρχου Αβλαβίου. Τον μεν έπαρχο τον έλεγξε γιατί αδίκως διέβαλλε τους τρείς αθώους προς το βασιλιά, το δε βασιλιά επληροφόρησε ότι οι τρείς άνθρωποι που ο ίδιος είχε καταδικάσει ήταν αθώοι και θύματα πλεκτάνης. Την επομένη ημέρα οι τρείς φυλακισμένοι ελευθερώθηκαν. «Ώφθης Kωνσταντίνω βασιλεί συν τω Aβλαβίω κατ’ όναρ, και τούτους φόβω βαλών, ούτως αυτοίς είρηκας. Λύσατε δη εν σπουδή, εν ειρκτή ους κατέχετε, δεσμίους αδίκως. Aθώοι γαρ πέλουσι, της παρανόμου σφαγής. Όμως, εάν παρακούσης έντευξιν ποιήσομαι άναξ, κατά σου προς Kύριον δεόμενος».
Το 325 ο Άγιος Νικόλαος έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε στη Νίκαια της Βιθυνίας και καταπολέμησε τις διδασκαλίες του Αρείου. 




Υπερασπίζεται με σθένος την Ορθοδοξία, και αναδεικνύεται "κανών πίστεως" και διδάσκαλος του Ευαγγελίου. Λέγεται ότι κατά τη Σύνοδο χαστούκισε τον Άρειο. Όπως γράφεται στο συναξάρι του η πράξη του προκάλεσε την άμεση αντίδραση του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο οποίος διέταξε τα όργανα της τάξεως να συλλάβουν τον άγιο να του αφαιρέσουν τα διακριτικά του επισκοπικού του αξιώματος, δηλ. το Ευαγγέλιο και το ωμοφόριο και να τον οδηγήσουν αμέσως στη φυλακή σιδηροδέσμιο, ενώ σύμφωνα με το νόμο έπρεπε να του κοπεί και το χέρι. Η δικαίωση του όμως ήλθε το βράδυ της ίδιας ημέρας. Παρουσιάστηκαν ο Χριστός και η Υπεραγία Θεοτόκος και του έδωσαν Ευαγγέλιο και ωμοφόριο. Το πρωί κάποιοι γνωστοί του τον βρήκαν λυμένο από τα δεσμά να φορά ωμοφόριο και να διαβάζει το Ευαγγέλιο. Το έμαθε ο αυτοκράτορας και αμέσως του ζήτησε συγγνώμη και τον αποφυλάκισε.

Αυτό το περιστατικό αγιογραφείται σε κάθε είκόνα του αγίου, όταν δεξιά και αριστερά από τη κεφαλή του ο Χριστός και η Παναγία δείχνουν τα διακριτικά του επισκόπου. Όταν επέστρεψε από τη Σύνοδο, συνέχισε το ποιμαντικό του έργο μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Ο άγιος Νικόλαος πέθανε ειρηνικά στις 6 Δεκεμβρίου του έτους 330 μ.Χ. (Κατ’ άλλους του 345 ή 352). Μετά την κοίμησή του ονομάστηκε «μυροβλύτης», καθώς τα λείψανά του άρχισαν να αναβλύζουν Άγιο Μύρο, όπως και άλλων αγίων. Τα λείψανά του διατηρήθηκαν στα Μύρα έως και τον ενδέκατο αιώνα, όπου το 1087 κάποιοι ναύτες τα αφαίρεσαν και τα μετέφεραν στην Ιταλία, στην πόλη Μπάρι, όπου τοποθετήθηκαν στο Ναό του Αγίου Στεφάνου. Λέγεται ότι κατά την τέλεση της θείας λειτουργίας άρχισε να αναβλύζει τόσο πολύ μύρο από τα ιερά λείψανα, που οι πιστοί το μάζευαν σε δοχεία για θεραπεία από διάφορες αρρώστιες, ενώ αρκετοί λιποθυμούσαν από την ευωδία του μύρου αυτού.

Η μνήμη του τιμάται στις 6 Δεκεμβρίου τόσο από την Ορθόδοξη, όσο και από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου και την ανακομιδή των ιερών λειψάνων του στις 20 Μαΐου, αλλά και κάθε Πέμπτη ψάλλονται στον 'Αγιο Νικόλαο ωραιότατοι ύμνοι, διότι η Πέμπτη ημέρα της εβδομάδας είναι αφιερωμένη από την Εκκλησία μας στους δώδεκα αποστόλους και στον 'Αγιο Νικόλαο (στο ορθόδοξο αγιολόγιο κατατάσσεται ιεραρχικά μετά την Παναγία, τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και τους Αποστόλους).

Εξέταση λειψάνων για ανάπλαση προσώπου

Ο νέος τάφος του Αγίου Νικολάου στο Μπάρι ανοίχτηκε τη νύχτα της 5ης προς την 6η Μαΐου του 1953, επειδή έπρεπε να γίνουν αναστηλωτικά και αναπαλαιωτικά έργα στη Βασιλική του Αγίου Στεφάνου. Με την ευκαιρία αυτή έγινε αναγνωριστικός έλεγχος και καταμέτρηση των οστών που βρέθηκαν στον τάφο από τον καθηγητή της Ανατομίας του Πανεπιστημίου του Bari, Luigi Martino, με τη βοήθεια του Δρ. Venezia Luigi. Μετά, τα λείψανα τοποθετήθηκαν σε γυάλινη κάψα και τέθηκαν σε προσκύνημα στη Βασιλική του Αγίου. Το 1957, ο ίδιος καθηγητής, με τον ίδιο βοηθό πραγματοποίησαν μια δεύτερη εξέταση των λειψάνων, τα οποία αμέσως μετά τοποθετήθηκαν στη σαρκοφάγο από όπου τα είχαν βγάλει αρχικά. Επρόκειτο για μια «ανατομική ανθρωπολογική μελέτη, που απέβλεπε στον προσδιορισμό και την αποτύπωση της εικόνας και των χαρακτηριστικών των οστών και κυρίως στην ανασύνθεση της φυσικής εμφάνισης ή ακόμη και της εικονογραφικής μορφής του ατόμου, στο όποιο άνηκαν τα υπό εξέταση οστικά λείψανα»[1].

Η εξέταση απέδειξε ότι πολλά τμήματα των οστών έλειπαν, και ότι η κάρα είχε διατηρηθεί καλύτερα από τα υπόλοιπα. Παράλληλα, όταν ανοίχτηκε ή σαρκοφάγος, τα οστά βρέθηκαν βουτηγμένα σ’ ένα υγρό διαυγές, άχρωμο και άοσμο, σαν νερό που βγαίνει από βράχο. Όσα οστά βρίσκονταν πάνω από τη στάθμη του υγρού, που έφτανε στα 2 - 3 εκ. μ. από τον πυθμένα της σαρκοφάγου, ήταν υγρά όπως και τα εσωτερικά τοιχώματα της. Επίσης από αυτό το υγρό ήταν γεμάτες οι μυελοκυψέλες των σπογγωδών οστών. Η εξέταση του υγρού στα Ινστιτούτα Χημείας και Υγιεινής του Πανεπιστημίου του Bari έδειξε ότι επρόκειτο για νερό καθαρό, ελεύθερο από άλατα και στείρο από μικροοργανισμούς. Οι ρωμαιοκαθολικοί του έχουν δώσει τη χαρακτηριστική ονομασία «Manna». Τα σχετικά Αγιολογικά κείμενα λένε ότι και όταν οι βαρηνοί ναύτες έσπασαν την πλάκα, του τάφου του Αγίου στα Μύρα, για να πάρουν τα λείψανα, τα βρήκαν μέσα σε «Θείο μύρο», (άλλοι γράφουν Sanctus liguor ή oleum). Σύμφωνα με τον ερευνητή καθηγητή, η ύπαρξη του υγρού αυτού στη σαρκοφάγο επέδρασε ευεργετικά στην καλύτερη συντήρηση των οστών όλους αυτούς τους αιώνες που πέρασαν. Η μελέτη των οστών έδειξε ότι ο κάτοχός τους έπασχε από αγκυλωτική σπονδυλαρθρίτιδα και διάχυτη ενδοκρανιακή υπερόστωση. Θεωρείται ότι αυτά πρέπει να κληροδοτήθηκαν στον Άγιο από κάποια υγρή φυλακή, όπου θα πέρασε αρκετά χρόνια της ζωής του και μάλιστα σε προχωρημένη ηλικία, όπως μαρτυρούν τα σχετικά αγιολογικά κείμενα. Ο ίδιος καθηγητής εκτέλεσε ανάπλαση της μορφής του αγίου Νικολάου με βάση τα οστά της κάρας του, και το αποτέλεσμα έμοιαζε με τη μορφή του αγίου όπως εικονίζεται στο Παρεκκλήσιο του Άγ. Ισιδώρου της Βασιλικής του Άγ. Μάρκου Βενετίας. [2]



Προστάτης ναυτικών - Λαογραφία

Ο Άγιος Νικόλαος , θεωρείται ο κατ' εξοχήν προστάτης των ναυτικών καθώς και του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και Λιμενικού Σώματος, γιατί στον βίο του αναφέρονται θαύματα που έχουν σχέση με τη θάλασσα. Για το λόγο αυτό, όλα τα πλοία του πολεμικού ναυτικού, καθώς και όλα τα εμπορικά, φέρουν την εικόνα του [1]. Παρεκκλήσια που φέρονται επί πλοίων είναι αφιερωμένα στον Άγιο Νικόλαο, όπως και εκείνο στο ιστορικό Θ/Κ Γ. Αβέρωφ. Επίσης πολλά πλεούμενα παίρνουν το όνομά του και ως προστάτης των ναυτικών αναφέρεται και σε πολλά νησιώτικα τραγούδια. Η ημέρα τιμής του Αγίου Νικολάου είναι επίσημη αργία σε όλα τα ελληνικά πλοία, λιμένες, Υπηρεσίες λιμένων και ναυτιλιακές εταιρείες. Επίσημη επίσης αργία είναι για το Πολεμικό Ναυτικό, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και το Λιμενικό Σώμα.

Ο Ιστορικός Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ψαρών


Ο σημαντικότερος ναός του Άγιου στον Ελλαδικό χώρο βρίσκεται στα Ψαρά.Ο ναός του Αγίου Νικολάου Ψαρών, ένα «σπίτι» μεγαλόπρεπο για τον προστάτη των Ναυτικών και «η Μητρόπολη του Αιγαίου» όπως έχει χαρακτηριστεί, άρχιζε να κτίζεται από το 1785 και ολοκληρώθηκε τη χρονιά που γεννήθηκε ο Κανάρης (1793). Καταστράφηκε το 1824 και ανακαινίστηκε το 1863, όταν μετά την Καταστροφή οι Ψαριανοί άρχισαν να ξαναμαζεύονται στο νησί τους. Αξίζει ν' ανεβεί κανείς τα 60 σκαλοπάτια και να επισκεφτεί την εκκλησία που προσκύνησε ο Κανάρης πριν να ξεκινήσει για το μεγάλο του κατόρθωμα.


Ο Άγιος Νικόλαος εκτός από τον ελλαδικό χώρο τιμάται από ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο (Ρωσία, Βουλγαρία, Σερβία, Ρουμανία, Γεωργία, Π.Γ.Δ.Μ., κλπ) από την Καθολική εκκλησία αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, όπως Βέλγιο, Ολλανδία, Μεγάλη Βρεττανία, ΗΠΑ κλπ, έχοντας την ιδιότητα του προστάτη όχι μόνο των ναυτικών, αλλά και των αρτοποιών, των ταξιδιωτών, των θυμάτων δικαστικών πλανών, των παιδιών, των φοιτητών, των εμπόρων, των ενεχυροδανειστών (!) κλπ. Μερικές πόλεις και νησιά της Ελλάδας μας που έχουν ως πολιούχο τον Άγιο Νικόλαο:
  • Βόλος 
  • Αλεξανδρούπολη 
  • Ερμούπολη
  • Πολύγυρος 
  • Κοζάνη 
  • Άγιος Νικόλαος
  • Αράχοβα 
  • Μεγαλόπολη 
  • Πλωμάρι
  • Νέα Αλικαρνασσός 
  • Κως 
  • Φούρνοι
  • Οινούσσες 
  • Αστακός 
 Μερικές από τις διεθνής και γνωστές πόλεις που έχουν πολιούχο τους τον Άγιο Νικόλαο: 



Υμνολογία

Απολυτίκιο

Κανόνα πίστεως και εικόνα πραότητος
εγκρατείας διδάσκαλον ανέδειξέ σε
τη ποίμνη σου η των πραγμάτων αλήθεια
δια τούτω εκτείσω τη ταπεινώσει τα υψηλά
τη πτωχεία τα πλούσια.
Πάτερ ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ
σωθήναι τας ψυχάς ημών".


Κοντάκιο

Εν τοις Μύροις Άγιε, ιερουργός ενεδείχθης,
του Χριστού γαρ όσιε, το ευαγγέλιο πληρώσας,
έθηκας την ψυχήν σου υπέρ λαού σου,
έσωσας τους αθώους εκ του θανάτου,
δια τούτο ηγιάσθεις,
ως μέγας μύστης του Θεού της χάριτος.


Μεγαλυνάριο

Μύρων ιεράρχης προχειρισθείς
μυριπνόοις έργοις κατεμύρισας
αληθώς Μύρων επαρχίαν,
διό και μύρα βλύζειν,
Νικόλαε τρισμάκαρ,
όντως ηξίωσαι.



Λαογραφικά
(http://firiki.pblogs.gr/tags/nikolaos-gr.html)

"Θαλασσινέ μου Άγιε, Καλέ μ' Άη Νικόλα,
εφτά κεράκια σού' φερα και σου τ'ανάβω όλα.
Θά' ρχομαι τώρα ταχτικά ν'ανάβω το καντήλι,
γι'αυτόν που έφυγε προχθές κουνώντας το μαντήλι.
Προστάτευέ τον Άγιε, των ναυτικών Προστάτη!
Και κάθε άλλος ναυτικός ας σ'έχει παραστάτη!"
(από τα "Αμοργιανά", Σύνδεσμος Αμοργινών, Μάρτιος 2007)


Ο Άγιος Νικόλας, πέρα από κατ'εξοχήν προστάτης των ναυτικών μας είναι και ο άρχοντας του χειμώνα. Άγιος "της γης και του πελάγου", που φέρνει χιόνια στα βουνά, φουρτούνες στα πελάγη.

Γράφει ο Γ. Α. Μέγας στο βιβλίο του "Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας" : " [...] Για το λαό μας μάλιστα ο άγιος Νικόλας δεν είναι ο ονομαστός μητροπολίτης των Μύρων της Μ.Ασίας, αλλά κάποιος που ασκούσε το επάγγελμα του θαλασσινού. Ως καραβοκύρη παριστάνουν τον άγιο και οι αγιογράφοι. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις, τα ρούχα του είναι πάντοτε βρεγμένα απ'την άρμη, τα γένεια του στάζουν θάλασσα, το μέτωπό του είναι ιδρωμένο απ'την προσπάθεια να προφτάσει παντού, να βοηθήσει τα καράβια που θαλασσοπνίγονται. Πάρα πολλές είναι οι διηγήσεις για τα θαύματά του. Αλλά την προϋπόθεση για τη βοήθειά του, εκφράζει η παροιμία (κατά το "συν Αθηνά και χείρα κίνει"):

-Άγιε Νικόλα βοήθα με!
-Κούνα και συ το χέρι σου. (ή -Σείσε και συ το πόδι σου.)"

Ο Άγιος Νικόλαος είναι κύριος των ανέμων και της τρικυμίας. Γι'αυτό πολλές είναι οι προσφορές, οι λιτανείες, και οι παρακλήσεις των ναυτικών μας σ'αυτόν. Η εικόνα του δε λείπει από κανένα ελληνικό πλοίο, μεγάλο ή μικρό.

Από τα κόλλυβα, που στέλνουν στην εκκλησία την ημέρα του αγίου Νικολάου, παίρνουν οι θαλασσινοί της Κίου, όταν ταξιδεύουν. Αν τους πιάσει τρικυμία, τα σκορπούν στη θάλασσα και λέγουν: Άι - Νικόλα μου, και πάψε την οργή σου! Και αμέσως παύει η τρικυμία.

Πιστεύουν και ότι:

Άμα ρίξουν στη θάλασσα από τα κόλλυβα του αγίου Νικολάου και βυθίσουν στη θάλασσα και την εικόνα του, αμέσως θα πνεύσει ο άνεμος, που έχουν κατά νου. (Μάδυτος)"

Στα "Λαογραφικά Σύμμεικτα Παξών" του Δημήτριου Λουκάτου, σώζεται η παρακάτω παράδοση, που προδίδει την ξεχωριστή θέση που κατείχε ο άγιος τούτος στην ψυχή του λαού μας:

"Ο Άη Νικόλας ήταν για τις ψυχές πρώτα, να τις παίρνει. Αλλά ο Άη Νικόλας πονούσε να τις παίρνει κι έβαλε το Μιχάλη. Είχανε στείλει τον Άη Νικόλα να πάρει την ψυχή ενός νέου. Εκείνος όμως εσυμπονούσε και πήρε την ψυχή μιανού γερόντου αντίς του νέου. Για αυτό ο Θεός τον έβγαλε απ'τη θέση και έβαλε το Μιχάλη που ήτανε πιο σκληρός."

...καθώς κι επόμενη ιστορία

"Ο Άη Νικόλας είναι και καπετάνιος στο τιμόνι. Σε μια φουρτούνα τον είδε σε ένα φορτηγάκι πλοίο (έτσι μου λέγανε κάτι καπεταναίοι) ένα παιδί 15 χρονών. Τον είδε το παιδί αυτό το καμαρωτάκι πίσω στο τιμόνι και τσου λέει "Ένας καλόγηρος βαστάει τη ρόδα", μα εκείνοι δεν το βλέπανε. Το παιδί ήτανε αθώο."

...που θυμίζει την υπέροχη διήγηση που διέσωσε ο Ανδρέας Καρκαβίτσας για τον Άη Νικόλα και το τιμόνι:

"Tο καράβι είναι κατασκεύασμα των διαβόλων. Έκαμαν ένα τρικούβερτο ξύλο κι εβγήκαν διαλαλητάδες σ' όλη τη γη: Eμπρός ελάτε ψυχές στριμμένες, παθιασμένοι κόσμοι, μάτια κλεισμένα στο μυστήριο, ελάτε μέσα και θα το γνωρίσετε αμέσως! Kαι αμέσως τα μάτια τα κλειστά, οι παθιασμένοι κόσμοι, οι στριμμένες ψυχές έτρεξαν κοπάδι από της γης τα πέρατα, κατέβηκαν στην ακρογιαλιά, εμπήκαν στο καράβι. Tι τόπους θα χαρούν, τι χαρές θα γνωρίσουν, πόσα χρήματα θα βγάλουν στη στιγμή!

Eκεί προβάλλει κι ένα γεροντάκι ταπεινό και παραπονιάρικο.

― Nά'μπω μέσα κι εγώ; ρωτάει τον καπετάνιο.
― Έμπα, του λέγει εκείνος, έμπα μέσα και συ, έμπα σύνταχα.
― Nα πάρω και το ξυλάκι μου μαζί;
― Πάρ' το το χάτσαλο.

Eμπήκε μέσα το γεροντάκι , έκατσε κατάνακρα στην πρύμη του καραβιού. Άνοιξαν οι ναυτοδιαβόλοι τα πανιά, έτριξαν τα ξάρτια, πήρε δρόμο στ' ανοιχτά το ξύλο.

― Kαλό μας κατευόδιο, ευχήθηκαν συνατοί τους οι ταξιδιώτες.
― Kαλό σας κατευόδιο, χα! χα! χα!... Kαλό σας κατευόδιο, χα! χα! χα!... εχούγιαξαν από πρύμη σε πλώρη οι ναυτοδιαβόλοι.

Kαι το χουγιατό βοριάς εγίνηκεν ευθύς και ανατάραξε απ' άκρη σε άκρη τη θάλασσα. Όρος το κύμα σηκώνεται μπροστά, πύργος ακλόνητος ψηλώνει πίσωθε, από τα πλάγια λύκοι χυμούν απάνω του. Eκέρωσαν οι ταξιδιώτες οι άμαθοι. Kαπνός εσκόρπισαν εμπρός τους οι χαρές, οι τόποι, τα χρήματα. Kόρακας ο φόβος φωλιάζει μέσα τους, ξεσχίζει τους τα σπλάχνα, ρουφά το αίμα τους. Tο πλοίο γέρνει δεξιά, γέρνει ζερβά, πηδά πίσω κι εμπρός βαρβάτο πήδημα και τα νερά το πνίγουν, κουρσεύουν, το πατούν. Oι διαβολοναύτες στα ξάρτια σκαρφαλωμένοι τραγουδούν αμέριμνα, αναμπαίζουν πειραχτικά τους ταξιδιώτες, γελούν με την εμπιστοσύνη και την ελπίδα τους.

― Kαλό ταξίδι, καλό κι αιώνιο! φωνάζουν πάντοτε.

Όμως το καράβι, όσο κι αν πατιέται και αν κινδυνεύει, δεν πνίγεται. Παλεύει κι ανδρειεύεται σαν να έχει ψυχή μέσα του. Ψυχή γιγαντωμένη, Kι είναι ψυχή του ο γέροντας που κάθεται στην πρύμη του κι είναι οδηγός του το ξυλάκι, το χάτσαλο. Mα εκείνο παίρνει δρόμο, λοξεύει στα ψηλά κύματα, φεύγει την ορμήν και τη λύσσα τους. Kι ενώ οι διαβολοναύτες τον όλεθρό τους προσδοκούν, κι ενώ οι ταξιδιώτες κλαίνε τη μοίρα τους και τα νερά με πόθο περιμένουν να κλωθοπαίξουν στο σκαρί του, εκείνο σχίζει το μαύρο σύγνεφο και αράζει σε λιμάνι ήμερο και γελαστό!

― Δόξα στον σωτήρα! δόξα στον γέροντα!... ξεσπά σύγκαιρα τρανή φωνή από το στόμα των ταξιδιωτών.
― Kατάρα! απαντά σαν αστροπέλεκο η φωνή των διαβόλων.

Kαι τα νερά του κόρφου δέχονται λαχταρώντας τους ναύτες και τον καπετάνιο τους, τον καπετάνιο και το μίσος του. Eσώθηκεν όμως ο κόσμος. Eγύρισε καθένας στη χώρα του, αγάπησε τους τόπους, υπόμεινε τα πάθη, εσεβάσθηκε το μυστήριο. Kαι δεν δοξολογά παρά τον Άι - Nικόλα, τον γέροντα.

Oι διαβόλοι έχτισαν το καράβι, μα ο Άι-Nικόλας έκαμε το τιμόνι του."


Έναν ακόμη μύθο για τον άγιο κατέγραψε ο λαογράφος μας Νικόλαος Πολίτης, στο δίτομο έργο του "Παραδόσεις":

"Κάτω απ'τη βορεινή κορυφή του Υμηττού, στην ανατολική ράχη, είναι μια σπηλιά που λέγεται Σπηλιά του λιονταριού, γιατί σ'αυτή κατοικούσε τον παλαιόν καιρό ένα φοβερό λεοντάρι που έφερνε μεγάλη καταστροφή γύρω. Απ'αυτό εμποδίζονταν οι χριστιανοί να πηγαίνουν στην εκκλησιά του αγίου Νικολάου, που είναι εκεί κοντά, δυτικά απ'την Κάντζα. Και η εκκλησιά έμενε έρημη και αλειτούργητη πολλά χρόνια.


Όταν μια φορά, την παραμονή του αγιού Νικολάου, εφάνη ο άγιος σε πολλούς χωριάτες στον ύπνο τους και τους είπε να πάνε το πρωί άφοβα στην εκκλησιά. Και πραγματικώς επήγαν. Το λεοντάρι, όταν μαζεύτηκαν στην εκκλησιά, όρμησε κατά πάνω τους να τους φάγει. Αλλά μόλις έφτασε μπροστά στην εκκλησιά, βγήκε από μέσα ο άγιος και το χτύπησε δυνατά και το μαρμάρωσε. Και έτσι μαρμαρωμένο είναι εκεί ως τα τώρα. (Αττική)"


Ετυμολογία και ιστορικά στοιχεία του ονόματος Νικόλαος
Νικόλαος σημαίνει νίκη του λαού. Το όνομα είναι αρχαίο ελληνικό και όχι μετακλασσικό, μεταχριστιανικό.

Νικόλαος ήταν ο πατέρας αλλά και ο γιος του Σπαρτιάτη Βούλιδος που οι Σπαρτιάτες τον έστειλαν μαζί με τον Σπερθία στον Ξέρξη, για να θανατωθεί, ώστε να ξεπλυθεί το έγκλημα των εφόρων της πόλης που στο παρελθόν είχαν πετάξει στον Καιάδα τους κήρυκες των Περσών. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ήταν ένας από τους πρέσβεις των Λακεδαιμονίων που πήγαν στην Ασία και προσπάθησαν να πείσουν τον βασιλιά να τους δώσει χρήματα και να πολεμήσει μαζί τους.

Μερικές διάσημες προσωπικότητες με το όνομα Νικόλαος: Τέσλα, Κοπέρνικος, Καζαντζάκης,
Γκάτσος, Εγγονόπουλος, ΛύτραςΓύζηςΠολίτηςΜάντζαροςΞυλούρης, Καββαδίας, Θεοτοκάς,
Σκαλκώτας, Τσιφόρος, ΣκουφάςΜπελογιάννης, ΠλαστήραςΦώσκολοςΣταυρίδης, ΓκάληςGravenites (Γκραβενίτης)Cave, Mason (Pink Floyd), Nolte.



===============================================
Πηγές και Παραπομπές
  1. «Κατακόμβη», Εξαμηνιαία έκδοση Μητροπολιτικού –Καθεδρικού Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Βόλου, Αφιέρωμα στον Άγιο Νικόλαο, Ανάπλαση της μορφής του Αγ. Νικολάου από τον καθηγητή της ανατομίας στο πανεπιστήμιο του Bari, Luigi Martino, Φωτίου Νικητοπούλου, Θεολόγου, Δεκέμβριος 1998, σσ. 38 - 52
  2. «Στο ίδιο.

Ιστοσελίδες

Βιβλιογραφία
  • Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας
  • «Κατακόμβη», Εξαμηνιαία έκδοση Μητροπολιτικού –Καθεδρικού Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Βόλου, Αφιέρωμα στον Άγιο Νικόλαο, Ανάπλαση της μορφής του Αγ. Νικολάου από τον καθηγητή της ανατομίας στο πανεπιστήμιο του Bari, Luigi Martino, Φωτίου Νικητοπούλου, Θεολόγου, Δεκέμβριος 1998, σσ. 38 - 52

2 σχόλια:

  1. Χρόνια πολλά σε όλους και όλες όσους εορτάζουν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Οι διαβολοι κυκλωσαν το καραβι που λεγεται ΕΛΛΑΔΑ..Νικη Λαου! ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΟ ΤΙΜΟΜΙ.. Διαβολοι? Το ΤΑΞΙΔΙ ΣΑΣ? Ο Αη ΝΙΚΟΛΑΣ ΤΟ ΤΕΛΕΙΩΝΗ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Διαβάστε επίσης

Αρχάγγελος Μιχαήλ

Αρχάγγελος Μιχαήλ